म यहाँ शब्दको निहितार्थको कुरा गर्दै छैन । कुनै पनि शब्दको निहितार्थ त शब्दकोशमा भेट्न सकिन्छ, नियतार्थ शब्दकोशमा भेटिँदैन । त्यसलाई वक्ताको नियतमा खोज्नु पर्छ । नियत उसका व्यवहारमा भेटिने कुरा हो ।  यही श्रावण ३० गते बिहान कोभिड–१९ को अद्यावधिक जानकारी पस्क...

विश्व कोरोनाका कारणले तहसनहस भएको छ । विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले निर्धारण गरेको मापदण्ड धेरै देशले पालना गर्दै कोरोनासँग भिडिरहेका छन् । तर नेपालमा भने विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले लागू गरेका नियम आफूखुसी व्याख्या गर्दै पालन गर्ने र नगर्ने भइरहेको छ । सरकारको नेतृत्व गर्ने नेकपाक...

वैकल्पिक राजनीति एजेन्डा र दल निर्माण गर्ने उद्घोषका साथ राष्ट्रिय जनता पार्टी र समाजवादी पार्टी मिलेर जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) को निर्माण भएको छ । सरकार र तिनको दलको विभिन्न षड्यन्त्रका बाबजुद एकीकृत भई बनेको नयाँ दलको प्रमाणपत्र निर्वाचन आयोगले प्रदान गरिसकेको छ । य...

सत्तामा पुग्नका लागि प्रत्येक राजनीतिक दल आफ्ना सबै रणनीतिको प्रयोग गर्छ । विपक्षी दलसँग मात्र होइन आफ्नै पार्टीभित्र उपल्लो शक्ति प्रप्त गर्न विभिन्न विभिन्न गुट उपगुटको निर्माण गर्छ  । विपक्षीलाई तल झार्न र सत्ताबाट बाहिर निकाल्न धेरै किसिमा हथकण्डा अपनाउँछ । विशेषगरी सत्...

माओवादी जनयुद्धका बेला द्वन्द्वपीडित भएका धेरैका हृदयविदारक कथा र व्यथाहरु छन् । तीमध्ये केही प्रकाशमा आएका छन् भने अझै धेरैको व्यथा कतै दर्ता भएको छैन । त्यसरी कतै दर्ता समेत नभएका र सरकारबाट पाउनुपर्ने सेवा–सुविधा नपाएका र प्रक्रिया पनि केही नभएकाहरुको संख्या थ...

अन्तरनिर्भरताको सिद्धान्त सन् १९४५ पछि संसारबाट उपनिवेशहरू पतन भएर नयाँ मुलुकहरूको स्थापनासँगै विकास भएको मानिन्छ । सन् १९७० को दशकदेखि अन्तर्राष्ट्रिय राजनीतिमा विशेष महत्त्व राख्ने सिद्धान्तको रूपमा रहेको छ । व्यापक अर्थमा दुई वा धेरै मुलुकहरू बीच क्रिया प्रतिक्रिया, सन्धि...

सामान्यतः नेपालमा जेठ अन्तिमदेखि मनसुन सुरु हुन्छ र असारको मध्यदेखि पूर्ण रूपमा सक्रिय हुन्छ । जेठ अन्तिमदेखि असोजसम्म मनसुन रहन्छ । कुल वर्षातको ८० प्रतिशत यही समयमा हुन्छ । तराईको समथर भूभागदेखि ८८४८ मि अग्लो स्थान समेट्ने भौगोलिक वनावटले गर्दा वर्षातको मात्रा स्थानअनुस...

    चुनावअघि दुईवटा पार्टी मिलाएर एउटै पार्टी बनाई चुनावमा गई करिब दुई तिहाइ बहुमत बटुलेर सरकारसमेत गठन गर्न सफल भएको नेकपा यतिबेला फुटको सँघारमा छ भन्दा फरक नपर्ला । सरकार गठनकै बेला भएका अनेक विवादका बीच इतिहासमै एउटै पार्टीका दुई अध्यक्ष भएको...

मृत्युसँग डराउने उनी कायर होइनन् । मृत्युसँग डराउँथे भने उनले जनयुद्धमा साहसपूर्वक त्यत्रा युद्ध लड्दैनथे होला । युद्ध लडेको मात्र होइन, उनी कहिल्यै हारेनन् । अफसोच ! अहिले जीवनसँग हार्दैछन् । मृत्यु अवश्यम्भावी छ तर यति चाँडै, यसरी जीवनसँग हार्न चाहदैनन् उनी । देशमा प...

नेपाल–भारत बीचको सम्बन्ध विशिष्ट छ, रहनु पर्छ । यस प्रकारको सम्बन्ध विश्वका अन्य कुनै छिमेकी राष्ट्रबीच कम नै होला । चीनसँगको सम्बन्ध पनि अत्यन्त मित्रवत् रहँदै आएको छ, रहनुपर्छ । भौगोलिक दृष्टिकोणले दुवै हाम्रा नजिकका आत्मीय मित्र हुन् । यस मित्रतामा फाटो ल्याउने कुरामा...

-तीर्थ सुनार २१औँ शताब्दीमा जातका आधारमा विभेद गर्नु कानुनी राज्यलाई नै ढाडस दिनु हो । पछिल्लो समय अमानवीय ढङ्गबाट जातीय विभेदका घटना भएका छन् । ती घटनाले राज्यलाई नै चुनौती दिँदै आएका छन् । नेपाल जातीय छुवाछूतमुक्त राष्ट्र भएकाले यस्ता हर्कत गर्नेलाई कानुनी दण्ड स...

करिब २ वर्ष पहिले एकीकरण भएको सत्तासीन नेकपा पुनः विभाजनको सँघारमा पुगेको आकलन गरिँदैछ । उनीहरूले एकीकरणपछि पार्टीलाई निकै सुधारमुखी, क्रान्तिकारी र सच्चा कम्युनिस्ट बनाउने बताएका थिए । आम नागरिकको सामूल उन्मुक्तिमा दत्तचित्त रहने भन्दै चुनावअघि नै कार्यगत एकता तथा ...

-कमला सिग्देल जननी धर्ती धीरताको खानी ममतामयी भनेर सदा चर्चा पाएको शब्द हो आमा । अनि कुनै ठाउँमा सुरक्षित हुन नसकेको प्राणी पनि यिनै आमा हुन् । जिन्दगी जिउने सिलसिलामा परिआएका अप्ठ्यारा बाधा अनि चुनौतीहरूको सामना गर्नुपर्दा धेरैको मुखमा आउने शब्द पनि आमा हो...

‘मैले सत्यको बाटो नबिराएसम्म साथ दिनु होला । जुन दिन सत्य र न्यायको बाटो बिराउँछु त्यो दिन मलाई नाङ्गो पारिदिनुहोला । म यहाँ रहेसम्म न्याय मर्न दिन्नँ र वास्तविक पीडितलाई अप्ठ्यारोमा पार्दिन ।’ यो भनाइ यूएईका लागि नेपाली राजदूत कृष्णप्रसाद ढकालले केही दिनअ...

–आरसी अधिकारी  एडल्फ हिटलरले आफ्नो जीवनीमा लेखेका छन्, ‘शक्ति र सत्तामा टिखिराख्न काल्पनिक दुष्मन देखाऊ, देश खतरामा छ भन्ने हल्लाफिजाऊ । त्यसले जनताको मनमा डर उत्पन्न हुन्छ । जब जनता डराएका हुन्छन् उनीहरुलाई वशमा पार्न सजिलो हुन्छ ।’ हिटलर आ...

-डा. रवीन्द्र घिमिरे विश्वका उत्कृष्ट भनिने विश्वविद्यालयमा नेतृत्व छनोटमा प्राज्ञिक स्वतन्त्रता हुन्छ र प्रत्यक्ष रूपमा विश्वविद्यालयमा जोडिएका लाभग्राहीहरूको मतदानबाट वा निजहरूको सहभागितामा त्यहाँको नेतृत्व छनोट गर्ने परम्परा छ । नेपालले पनि त्यस्ता राम्रा अभ्यासहरूको सिको ग...

सात दशक लामो राजनीतिक सङ्घर्षपश्चात स्थापित सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको घोषणाले समाजका सबै क्षेत्रमा अनौठो उत्साह छाएको थियो । तीन दशक लामो पञ्चायत विरुद्धको आन्दोलन, दशक लामो माओवादी सशस्त्र द्वन्द्व र ६२/६३ को जनआन्दोलनको एकीकृत बलले स्थापित संविधानसभामार्फत सङ्घीय लोकता...

-जिना मेन्दो थापा  ए नानी तिम्रो सासूससुराले तिमीले पकाएको खानुहुन्छ ? चुल्होमा जान दिन्छन् ? विवाह भएर पहिलो पल्ट माइत जाँदा एक छिमेकी काकीले सोधेको प्रश्न हो यो ? किन, के सोचेर सोध्नुभयो, थाहा छैन । म तामङकी छोरी, मेरा श्रीमान् क्षत्री थरको हाम्रो अन्तरजातीय...

नेपालको संविधान –०७२ मा राष्ट्र र राज्य छ, तर देश छैन अथवा विस्थापित छ । धारा–३ मा राष्ट्र छ, तर बगरको ढुङ्गाजस्तो, जुन चिठनका लागि पटक्कै ताल नमिलेको, जसको प्रयोजन खाल्डाखुल्डी भर्नको लागि मात्र हुन्छ । धारा–४ मा राज्य छ, त्यो राष्ट्रकै हालतबाट गुज्रेको...

केपी शर्मा ओली नेपालको इतिहासमा दुई पटक प्रधानमन्त्री भए । वास्तवमा उनका दुवै सरकार अत्यन्त संवेदनशील समयबाट गुज्रिए । समयले उनलाई चुनौतीको रासहरु दिएकै हो तर साथमा अवसरका चाङ पनि । भनिन्छ विपदले अवसर पनि बोकेर आएको हुन्छ । विश्वका कतिपय देशहरुले कुनै युद्धविराम प...

-सन्तोष पौडेल पृष्ठभूमि डिसेम्बर २०१९ को अन्त्यतिर चीनको उहानबाट सुरु भई विश्वव्यापी माहामारीको रूपमा फैलिएको नोबेल कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) को सङ्क्रमण नेपालमा कहिलेसम्म रहन्छ, लामो समयसम्म यही अवस्था रहिरहेमा नेपालको अर्थतन्त्र के हुन्छ ? कुन भूगोल, कुनदेश क...

नेपालका राजनीतिक  दलहरु सत्ता आरोहण गर्दा होस् वा अवरोहण पर्दा होस् सधैँ दलभित्र ‘एकता’ खोज्न कौलास्दै हिँडेका हुन्छन् । ‘एकता’ यो शब्दै भाववचक नाम हो । भावपरक वा अनुभूतिमय छनक दिने भएकोले स्थूल शरीर मात्र देख्ने कोरा भौतिकवादका अनुयायी ...

‘जति लड्ने हो आफ्नै पुस्ता लड्यो, अबको पुस्ता भाग्यमानी पुस्ता बन्छ । मुलकमा फेरि आन्दोलनको आवश्यकता छैन । गफ हानेको होइन अब मुलुक बन्छ ।’ यो भनाइ प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले २०७७ असार १ गते  व्यक्त गरेको धारणा हो । तर सोही समय युवाहरु कोरोना...

‘मधेशी’- अर्थात् ‘मधेश’ शब्दको विशेषण। यानि कि मधेशमा जन्मेको, बसेको मान्छे अथवा मधेशमा बोलिने बोली। म पश्चिम नेपालको मधेशमा जन्मेको हुँ। त्यसैले जन्मको आधारमा म पनि मधेशी नै भएँ। म मधेशमा जन्मे पनि आजभोलि सबैले भन्ने गरेको ‘खस&rs...

    अधिवक्ता शैलेन्द्र अम्बेडकर प्रतिनिधि सभाको राज्य व्यवस्था तथा सुशासन समितिले नेपाली पुरुषसँग विवाह गर्ने विदेशी महिलालाई ७ वर्षपछि मात्र वैवाहिक अङ्गीकृत नागरिकता दिने व्यवस्थासहित नागरिकता विधेयक बहुमतले पास गरेको छ । समितिले नेपाली पुरुषसँग...