एम. व्ही. नादकर्णी ‘अद्रोहश्चाप्यलोभश्च तपो भूतदया दमः व्रह्मचर्यं स्तथा सत्यम् अनुक्रोशः क्षमा धृतिः सनातनस्य धर्मस्य मूलमेतदुदाहृतम् ।’ —(व्रह्माण्डपुराण (।। ३३,३७– ३८) यसरी सनातन धर्मको सन्दर्भ रामायण, महाभारत र विभिन्न पुराण...

बर्खाभरी दशैँका लागि भनेर नकाटी नकाटी घाँस साँचेर राख्नु, गाउँभरिका लाठेहरु मिलेर त......ल खोलादेखी गाउँको सिरानसम्मको मुलबाटो चिरिच्याट्टै पारेर सफा गर्नु, अनि ब्यक्तिगत रुपमा मुलबाटोबाट सबैले आ-आफ्नो आँगनैसम्म बाटो र वरपर सफा गर्नु, घर आँगन लिपपोत गरि सिंगारेर ...

सप्तमी अर्थात् फूलपातीका दिन पूजा गरिने शक्तिस्वरूपा भगवतीलाई कालरात्री भनिन्छ। कालो घना वर्णकी, गधा वाहन भएकी, तीन आँखा भएकी, चार हात भएकी, उक्त हातहरूमा क्रमशः तरबार, मसाल, वरमुद्रा र अभयमुद्रा लिएकी देवी कालरात्री  हुन्। उनको कपाल झाँक्रो फिजाए जस्तो देखिन्छ । ...

  हिन्दु नेपालीहरुको महान चाँड बडा दशैँको आज छैटौं दिन । आजको दिनमा कात्यायिनी भगवतीको पुजा तथा अर्चना गरिन्छ । नवरात्रीको छैटौं दिन आज अष्टमातृका भगवतीको छैठौं शक्तिका रुपमा कात्यायिनी भगवतीको पुजाअर्चना गर्ने परम्परा रहेको छ । आजको दिनमा कात्यायिनी भगवती...

पहाडमा बसेर संसारमा रहेका जीवहरुमा नवचेतना प्रदान गर्ने देवीको रुपमा स्कंदमातालाई आष्विन शुक्ल पञ्चमी अर्थात आजकै दिन पूजा तथा आराधना गरिन्छ । कमलको फूल आसन भएकी, सेतो वर्ण, स्कन्दकुमारकी आमा भएकीले उनलाई स्कन्दमाता भनिएको हो । यी देवीको काखमा सुपुत्र स्कन्दकुमार आनन्द...

आश्विन शुक्ल चतुर्थी तिथि अर्थात आजकै दिन शक्तिपीठ, देवीमन्दिर तथा घरघरका पूजाकोठाहरुमा देवीभवानी कुष्माण्डा माताको पूजा आराधना गरिन्छ । । सम्पूर्ण ब्रह्माण्डमा व्याप्त सबै जीवित तथा निर्जीव तत्व यिनै देवीकै कृपाले उत्पन्न भएको हो  भन्ने पौराणिक मान्यता रहेको छ । कु...

नवरात्रको तेस्रो दिन चन्द्रघण्टा देवीको भक्ति भावमा साथ पूजा तथा आराधना गरिन्छ  । चन्द्रघण्टाको आराधना गर्नाले सबै प्रकारको दुःख, कष्ट नास हुने र सबै प्रकारको बाधा हट्ने धार्मिक तथा शास्त्रीय मान्यता रहेको छ । नित्य पूजा अर्चनाका क्रममा मणिपुर चक्रमा यिनलाई ध्यान गरिन्छ ।...

-सुरेश चन्द्र रिजाल   नेपाल तन्त्रात्मक वैदिक सनातन हिन्दु मुलुक हो । पौराणिक र तान्त्रिक महत्त्वलाई दृष्टिगोचर गरी दुर्गा भवानीको कृपा तथा आशीर्वाद प्राप्त गर्नका लागि विजयादशमी मनाउने शास्त्रीय विधान छ । शुद्ध माटो तथा गोबरले घर शुद्ध बनाएर शास्त्रीय विधिअनुसार ...

शारदीय नवरात्रको पहिलो दिन शैलपुत्रीको पूजा गरिन्छ । देवी दुर्गा माताको ९ रुप हुन्छ,त्यसमध्य पहिलो रुप शैलपुत्री हो ।  मार्कष्य पुराणका अनुशार पर्वतराज हिमालयकी पुत्रीको रुपमा उत्पन्न भएकी हुनाले शैलपुत्री नाम रहन गएको हो । आश्विन प्रतिपदा अर्थात असोज १२ गते आईतबार...

- इनरुवाको गुद्री बजारमा महिना दिन अगाडिबाट महिषासुर बधको मुर्ति बनाउन शुरु हुन्थ्यो । स्कूल जाँदा एक घण्टा अगाडि र फर्कँदा एक घण्टा म कालिगढी हेरेर मुग्ध हुन्थे । घटस्थापनाको दिनसम्ममा मुर्तिमा प्राण नै भए झैँ भव्य देखिन्थ्यो । आक्रामक सिंहमा सवार भव्य सुन्दरी देवीको त्रि...

–रमेशजङ्ग कुँवर  हरेक समाजमा धार्मिक संस्था एउटा महत्त्वपूर्ण संस्थाका रूपमा विकसित भइरहेको छ । धर्म प्रत्यक्ष्य वा अप्रत्यक्ष्य रूपमा हाम्रो सामाजिक प्रतिष्ठा, शक्ति र राजनीतिसँग जोडिएको हुन्छ ।  एकातिर धर्मकै नाममा राज्य सञ्चालन गरेको, कानुनको निर्माण ग...

-माया श्रेष्ठ काठमाडौं– भाद्र शुक्ल तृतीया अर्थात हरितालिका तीज पर्व आज । पशुपतिनाथ मन्दिरमा शिव पार्वतीको पूर्जा तथा दर्शन गर्नका लागि निराहर वर्त बस्ने महिलाहरुको भीड लागेको छ । शिव पार्वतीको दर्शन गर्नका लागि टन्टालापुर घामको प्रभाह नगरेर रातो रङको साडी, चुर...

कास्की– गण्डकी प्रदेशका मुख्यमन्त्री पृथ्वीसुब्बा गुरुङले नेपालीको पर्व हरितालिका तीजको अवसरमा शुभकामना व्यक्त गरेका छन् । आइतबार साँझ शुभकामना सन्देश प्रकाशन गरी उनले स्वदेश तथा विदेशमा रहेका सम्पूर्ण दाजुभाइ तथा दिदीबहिनीमा सुख, शान्ति, समृद्धि, सु–स्वास्थ्य ए...

हिन्दु धर्ममा पशुपक्षीको पनि पूजा गर्ने विधान छ किनभने यी सबै पर्यावरणलाई व्यवस्थित राख्नमा सहयोगी हुन्छन् । सोमबार नाग पञ्चमी हो । यो दिन सर्पहरुको पूजा गरिन्छ । हरेक वर्ष साउन महिनाको शुक्ल पक्षको पञ्चमीमा यो पर्व मनाइन्छ । उज्जैनका ज्योतिषाचार्य पण्डित मनिष शर्माका अनुसार ...

तपोवन काठमाडौँबाट धेरै टाढा छैन । जो आउँदा पनि राति बास बसेर ध्यान गर्न मिल्ने एउटा आध्यात्मिक स्थान नेपालमा ओशो तपोवन मात्र हो । त्यहाँ हामी कसैलाई रोकतोक गर्दैनौँ । सबैले सहजै प्रवेश पाउँछन् । ओशो तपोवन स्थापना भएको ३० वर्ष भयो । स्वामी आनन्दअरुणज्यूको संयोजकत्वमा स्थ...

पण्डित श्रीराम शर्मा आचार्य धर्मको आरम्भ र प्रचलन खास गरेर आदर्शवादी श्रद्धा, सद्भावनाको वीजारोपण र सम्बर्धन का निमित्त भएको पाइन्छ । सभ्यताका आरम्भिक दिनहरुमा धर्मका सृजेताहरुले आफआफ्ना समय र स्थानविशेषका आवश्यकतालाई ध्यानमा राखेर व्यक्ति र समाजलाई नैतिक दृष्टिले अधिक उन्नत...

शास्त्र भन्नेबित्तिकै कुनै समयमा अलौकिक तथा ईश्वरीय शक्तिको वरदान ठानिन्थ्यो । त्यसप्रति समाजमा लोकोत्तर श्रद्धाभाव उमार्ने प्रयत्न गरिन्थ्यो । अहिले त्यो समय छैन । संसारमा आज जति शास्त्र, ग्रन्थहरू छन् ती सबै कुनै न कुनै मानव बुद्धिबाटै उत्पन्न भएका ठानिन्छन् । कुनै एक शास्त्रमा यस्...

परासी– प्रदेश नं ५ का मुख्यमन्त्री शङ्कर पोखरेलले मृत्यु संस्कारलाई समयसापेक्ष बनाउन आवश्यक रहेको बताएका छन् ।  मृत्यु संस्कारको बारेमा पछिल्लो समय बहस चलिरहेका बेला उहाँले बदलिँदो समयसँगै मृत्यु संस्कारलाई पनि रुपान्तरण गर्न नसकिए त्यसप्रतिको विश्वास गुम्ने ...

काठमाडौँ–सोमबारदेखि काठमाडौंको सीतापाइलामा ऐतिहासिक गीताज्ञान महाअनुष्ठान हुने भएको छ ।  नारायण आध्यात्मिक केन्द्रको निर्माणाधिन कार्य सम्पन्न गर्न तथा मानिसहरुलाई गीताको तार्किक, व्यवहारिक, वैज्ञानिक तथा समसामयिक व्याख्या गरी सवैलाई आध्यात्मिक भाव जगाउन अ...

वैशाख कृष्ण औँसीका दिन मनाइने आमाको मुख हेर्ने पर्व आज वैशाख २१ गते जन्म दिने आमालाई मीठा मीठा परिकार खान तथा राम्रा कपडा लगाउन दिएर खुशी पारी मनाइँदैछ । शास्त्रमा उपाध्याय (पण्डित), आचार्य र पिताभन्दा पनि ठूली मानिएकी आमाप्रति श्रद्धा, भक्ति, सम्मान र आदर गर्ने तथा उन...