भाइरस एक सुषुप्त अवस्थामा रहने विषाणु हो, यसले जीवित कोशिकामा वंशवृद्धि गर्दछ, अति सुक्ष्म अवस्थामा जीवित प्राणीमा प्रवेश गरी कोशिकालाई असर पु-याउँदछ अनि अस्वस्थ बनाउने कार्य गर्दछ भन्ने कुरा अहिलेको विज्ञानले प्रमाणित गरेको छ । भाइरस पनि भिन्न भिन्न प्रकृतिका हुन्छन् त्यसै...

-गेहनाथ गौतम अहिले विश्व कारोनाको कहरसँग लड्दैछ । हाम्रो दैनिकी, व्यवहार र अभ्यासमा परिवर्तन ल्याउन खोजिँदैछ । भारसको जैविक आक्रमणबाट बच्ने र मानव सभ्यतालाई जोगाइराख्न विश्व नै एकजुट भएर प्रतिरक्षा गर्नुपर्ने अवस्था आएको छ ।   मानव जातिको बढ्दो प्रगतिसँगै प्रकृ...

  संसारको सृष्टि कसले गर्‍यो ? यो एकदम साधारण प्रश्न हो। ईश्वरले संसारको सृष्टि गरे भन्ने उत्तर पनि उत्तिकै साधारण हुनआउँछ। ब्राह्मण धर्ममा ईश्वरलाई विभिन्न नाम दिइएको छ- प्रजापति, ईश्वर, ब्रह्म वा परमब्रह्म। यी ईश्वर को हुन् र कसरी अस्थित्वमा आए भन्ने प्रश्नको कु...

विश्वकै प्राचीनतम् संस्कृति हो, नमस्ते संस्कृति । विश्व साहित्यको सर्वाधिक प्राचीन ग्रन्थ ऋग्वेदमै उल्लेख भएको भेटिन्छ यसको । ऋग्वेदीय ऋषिहरूले सर्वप्रथम देवगणमा प्रयोग गर्न लगाएका थिए यसलाई ‘नमो गणेभ्यो गणपतिभ्यश्च वो नमोनमः’ भन्दै ।  ऋग्वेदको दर्जनौँं स्थान...

  हामी बुद्धले प्रतिपादन गरेको अष्टाङ्ग मार्गमा छलफल गर्दैछौँ । अष्टाङ्ग मार्ग वा आठ अङ्गको मार्गको पहिलो अङ्ग सम्यक दृष्टि (राइट भिजन) हो भने दोस्रो अङ्ग हो— सम्यक सङ्कल्प । सम्यक दृष्टिका सम्बन्धमा त अघिल्लो लेखमा छलफल भइसकेको छ । त्यसमा हामीले कसरी सही दूरदृष्ट...

एजेन्सी : आज शिवरात्रि हो । आजको दिन ११७ वर्षपछि शनि र शुक्रको दुर्लभ योग बनिरहेको छ । भारतका ज्योतिषाचार्य पं, मनिष शर्माका अनुसार शिवरात्रिमा शनि आफ्नो घरराशि मकरमा र शुक्र आफ्नो उच्च राशि मीनमा रहेको छ ।  यो दुईवटै ठूला राशि शिवरात्रिमा यस्तो स्थितीमा रहनु ...

महाशिवरात्रि हिन्दू धर्मका प्रमुख पर्वहरुमध्येको एक हो । शिवका उपासकहरु हरेक वर्ष आफ्ना आराध्य देव शिवको विशेष आराधना गर्नको लागि यसै दिनको प्रतीक्षा गर्ने गर्छन् । हिन्दू पञ्चाङका अनुसार फागुन महिनाको कृष्ण पक्ष चतुर्थीका दिन पर्ने शिवरात्रीका दिन शिवालयहरुमा शिवलिंगमा जल,...

बुद्धले दिएको दुःखमुक्तिका आठ सूत्रमध्ये पहिलो सूत्र हो — सम्यक दृष्टि अर्थात ठीक हेराइ । दृष्टि भन्ने कुरा यति महत्त्वपूर्ण छ कि हाम्रा सोचाइ, विचार, कार्यहरू दृष्टिले नै निर्धारण गर्छ । भनिन्छ पनि, ‘जस्तो दृष्टि त्यस्तै सृष्टि ।’ हो पनि, किन भने— ...

पौष शुक्ल पूर्णिमादेखि माघ शुक्ल पूर्णिमा एक महिनासम्म घरघरमा वाचन गरिने श्री स्वस्थानीको कथा वाचन तथा साँखुको सालीनदीमा लागेको मेला समापन हुँदैछ । प्राचीन कालदेखिका मूल्य, मान्यता, आस्था र विश्वास रहेको श्रीस्वस्थानी देवीको महिला तथा पुरुषहरुले काठमाडौँको साँखुमा रहे...

महाभारतको अनुशासन पर्व अनुसार भीष्म पितामह जब बाणको शय्यामा सुतेका थिए तब उनलाई भेट्न पाँच पाण्डव पुगेका थिए । त्यतिबेला धर्मराज युधिष्ठिरले भीष्म पितामहसँग ब्रह्मर्षि र देवर्षिका सामू धर्मको विषयमा थुप्रै प्रश्न सोधे । तत्वज्ञानी र धर्मका जानकारी भीष्मले वर्णाश्रम र राग&nda...

मित्रताको महत्वबारे वैदिक साहित्यमा यत्र तत्र उल्लेख भएको पाइन्छ । हाम्रा ऋषिमुनिहरु विश्ववन्धुत्वको भाव राख्थे । र पनि मित्रताका सम्बन्धमा सम्वेदनशील थिए । “हामी आपसमा मिलेर हिँडौं, मिलेर बोलौं । सङ्गच्छध्वम्, सम्वदध्वम्, ऋग्वेद (१०। १९१।२)।” “हामी आपसमा मि...

बुढापाकाहरु भन्छन् ‘ससाना बालबालिकालाई पढाउँदा हुर्काउँदा समय समयमा हौसला दिनुपर्छ । प्रशंसा गर्नुपर्छ । बालिबालिकाका लागि पथप्रदर्शनका साथै सफलताका क्षणमा प्रशंसा पनि एउटा आवश्यकता हो । कार्यक्षेत्रमा लागिसकेका पाकाहरुकालागि प्रशंसा त्यस तहको आवश्यकता होइन । अझ स...

जनकपुर । काजल कर्ण लामो समयदेखि अमेरिका बस्दै आएकी छन् । पछिल्लो समय आधुनिक र सुविधा सम्पन्न सहरमा बसेपनि उनलाई आफु जन्मे, हुर्केको र सिकेको सभ्यता छोड्न पटक्कै मन छैन ।  त्यसैले त उनी मिथिलाको संस्कृति, सभ्यता र परम्पराबारे सात समुन्द्र पारी पुगेर पनि पछ्याइरहेकी...

धेरै मानिसहरू सफलताको लागि अनेकौं मोटिभेशनल साहित्य अनि लीडरशिप र व्यवस्थापनका पुस्तकहरू पढ्छन्, खासगरी पश्चिमी लेखकका । थोरैले मात्र ख्याल गरेका होलान् कि गौतम बुद्धले २६०० वर्षअघि दिएका उपदेश सांसारिक सफलताको लागि पनि उत्तिकै प्रभावकारी छन् । मानिसहरू अचम्ममा पर्न...

सुरेश रिजाल   यस वर्ष तीनवटा शुभ योगमा सरस्वती पूजा हुँदैछ । काठमाडौँ । वसन्त पञ्चमी माता सरस्वतीको विशेष उपासना गर्ने महत्त्वपूर्ण पर्व हो । माघ शुक्लपक्षको पञ्चमी तिथिमा पर्ने उक्त पर्व विशेषगरी विद्याकी देवीका रूपमा पुजिने सरस्वतीको साधना गर्नका लागि अति न...

आज अर्थात् माघ १६ वसन्त पञ्चमी हो । यो तिथीमा विद्याकी देवीको विशेष पूजा अर्चना गरिन्छ । धार्मिक मान्यता अनुसार देवी सरस्वतीको कृपाका कारण हामीले विद्या पाउँछौं र यसैको उपयोग गरेर हामीले हरेक काममा सफलता र सुख सुविधा प्राप्त गर्छौं । देवी सरस्वतीको भक्तमा कालीदासको ना...

भोलि अर्थात् माघ १६ मा  यसवर्षको वसन्त पञ्चमी परेको छ । साधारणतया पञ्चमीबाट वसन्त ऋतुको सुरुवात हुने मान्यता राखिन्छ तर वास्तवमा पछिल्लो हजार वर्षदेखि कहिले पनि वसन्त पञ्चमीदेखि वसन्त ऋतुको सुरुवात भएको छैन । यसपटक पनि १६ गते वसन्त पञ्चमी परेको छ तर वसन्त ऋतुको आगम...

हरेक वर्षको पौष शुक्ल पूर्णिमाका दिन शुरु हुने हिन्दू धर्मावलम्बीको श्रीस्वस्थानी व्रतकथा तथा माधवनारायणको पूजा आराधना आजबाट शुरु भएको छ ।  प्रत्येक वर्ष पौष शुक्ल पूर्णिमादेखि माघ शुक्ल पूर्णिमासम्म एक महिनासम्म हरेक दिन घरघरमा स्वस्थानी कथा भन्ने र सुन्ने गरिन्छ । स्...

  ‘सत्य के हो ?’ मानवजाति सभ्यतामा प्रवेश गरेकै दिनदेखि चिन्तन थालिएको विषय हो यो । यसै प्रश्नमा घोत्लिँदै कति दार्शनिक जन्मिए, कति ऋषिमुनि भए । यही सत्यको खोजको परम्परामा २६०० वर्षअघि एउटा नाम जोडिन्छ — सिद्धार्थ गौतम । राजकुमार थिए उनी ...

एकादशी भनेको के हो ? पूर्णिमा पछिको एघारौँ दिन अनि औँशी पछिको एघारौँ दिनलाई एकादशी भनिन्छ । हरेक ४० देखि ४८ दिनमा मानव प्रणाली एउटा चक्रबाट गुज्रिन्छ, जसलाई मण्डल भनिन्छ । यो अवधिमा तीन दिनहरू यस्ता हुन्छन्, जहाँ शरीरले खाना खान चाहँदैन । ती ३ दिनहरू व्यक्ति(व्यक्...

आज बिहान खण्डग्रास (आधा ढाक्ने) सूर्यग्रहण लाग्दैछ । पौष कृष्ण औंसीका दिन बिहान ८ः४२ मा ग्रहणले स्पर्श गर्ने पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिले जनाएको छ ।  नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिका अध्यक्ष प्रा. डा. रामचन्द्र गौतमका अनुसार पश्चिम र नैऋत्य कोणको बीचबाट बिहान ग्रहण शुरु हु...

हिन्दू धर्म अनुसार आज बुधबार र भोलि बिहिबार दुई दिन औँसी तिथि परेको छ ।  बिहिबार बिहान खण्डग्रास सूर्यग्रहणसमेत लाग्ने भएको छ । वैदिक सनातन हिन्दू धर्मावलम्बीले पौष कृष्ण अमावास्या (औँसी) का दिन विभिन्न तीर्थस्थलमा विधिपूर्वक तर्पण, सिधादान र पिण्डदान गरी दिवङ्गत...

आज इसाई धर्मावलम्बी ख्रीष्टमस दिवस मनाउँदैछन् । प्रभु येशुको जन्मोत्सव (ख्रीष्टमस) को उपलक्ष्यमा यो पर्व मनाइँन्छ ।  यो पर्व हरेक वर्ष डिसेम्बर महिनाको २५ तारिखका दिन विश्वभरी नै मनाउने प्रचलन रहीआएको छ । आजकै दिन २०१९ वर्षअघि प्रशु येशुको इजरायलको वेथलेहममा पिता स्...

परम्परागत सन्दर्भमा नेपाली जनमनले आत्मसात् गरेको ‘राष्ट्र’ शब्दको अभिप्राय आफ्नो मुलुक र मुलुकका तमाम निवासीहरु हुन् । कुनै खास जातीय, भाषिक, सांस्कृतिक समुदाय होइन । नेपालमा परम्परागत रुपमा चलिआएको ‘राष्ट्र’ शब्द अंग्रेजी भाषाका ‘नेशन&rsq...

पोखरा । पर्यटन नगरी फेवातालको तालबराहीमा हरेक बेलुकी आरती हुने गरेको छ । काठमाडौंको पशुपतिनाथको मन्दिरमा गरिने आरतीको शैलीमा हुने उक्त आरती निक्कै मनमोहक र पर्यटकहरुको लागि आकर्षणको केन्द्रबिनदू बन्ने गरेको छ ।  माता तालबाराही आरती सेवा समितिको आयोजन...