हरेक वर्षको पौष शुक्ल पूर्णिमाका दिन शुरु हुने हिन्दू धर्मावलम्बीको श्रीस्वस्थानी व्रतकथा तथा माधवनारायणको पूजा आराधना आजबाट शुरु भएको छ ।  प्रत्येक वर्ष पौष शुक्ल पूर्णिमादेखि माघ शुक्ल पूर्णिमासम्म एक महिनासम्म हरेक दिन घरघरमा स्वस्थानी कथा भन्ने र सुन्ने गरिन्छ । स्...

  ‘सत्य के हो ?’ मानवजाति सभ्यतामा प्रवेश गरेकै दिनदेखि चिन्तन थालिएको विषय हो यो । यसै प्रश्नमा घोत्लिँदै कति दार्शनिक जन्मिए, कति ऋषिमुनि भए । यही सत्यको खोजको परम्परामा २६०० वर्षअघि एउटा नाम जोडिन्छ — सिद्धार्थ गौतम । राजकुमार थिए उनी ...

एकादशी भनेको के हो ? पूर्णिमा पछिको एघारौँ दिन अनि औँशी पछिको एघारौँ दिनलाई एकादशी भनिन्छ । हरेक ४० देखि ४८ दिनमा मानव प्रणाली एउटा चक्रबाट गुज्रिन्छ, जसलाई मण्डल भनिन्छ । यो अवधिमा तीन दिनहरू यस्ता हुन्छन्, जहाँ शरीरले खाना खान चाहँदैन । ती ३ दिनहरू व्यक्ति(व्यक्...

आज बिहान खण्डग्रास (आधा ढाक्ने) सूर्यग्रहण लाग्दैछ । पौष कृष्ण औंसीका दिन बिहान ८ः४२ मा ग्रहणले स्पर्श गर्ने पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिले जनाएको छ ।  नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक समितिका अध्यक्ष प्रा. डा. रामचन्द्र गौतमका अनुसार पश्चिम र नैऋत्य कोणको बीचबाट बिहान ग्रहण शुरु हु...

हिन्दू धर्म अनुसार आज बुधबार र भोलि बिहिबार दुई दिन औँसी तिथि परेको छ ।  बिहिबार बिहान खण्डग्रास सूर्यग्रहणसमेत लाग्ने भएको छ । वैदिक सनातन हिन्दू धर्मावलम्बीले पौष कृष्ण अमावास्या (औँसी) का दिन विभिन्न तीर्थस्थलमा विधिपूर्वक तर्पण, सिधादान र पिण्डदान गरी दिवङ्गत...

आज इसाई धर्मावलम्बी ख्रीष्टमस दिवस मनाउँदैछन् । प्रभु येशुको जन्मोत्सव (ख्रीष्टमस) को उपलक्ष्यमा यो पर्व मनाइँन्छ ।  यो पर्व हरेक वर्ष डिसेम्बर महिनाको २५ तारिखका दिन विश्वभरी नै मनाउने प्रचलन रहीआएको छ । आजकै दिन २०१९ वर्षअघि प्रशु येशुको इजरायलको वेथलेहममा पिता स्...

परम्परागत सन्दर्भमा नेपाली जनमनले आत्मसात् गरेको ‘राष्ट्र’ शब्दको अभिप्राय आफ्नो मुलुक र मुलुकका तमाम निवासीहरु हुन् । कुनै खास जातीय, भाषिक, सांस्कृतिक समुदाय होइन । नेपालमा परम्परागत रुपमा चलिआएको ‘राष्ट्र’ शब्द अंग्रेजी भाषाका ‘नेशन&rsq...

पोखरा । पर्यटन नगरी फेवातालको तालबराहीमा हरेक बेलुकी आरती हुने गरेको छ । काठमाडौंको पशुपतिनाथको मन्दिरमा गरिने आरतीको शैलीमा हुने उक्त आरती निक्कै मनमोहक र पर्यटकहरुको लागि आकर्षणको केन्द्रबिनदू बन्ने गरेको छ ।  माता तालबाराही आरती सेवा समितिको आयोजन...

आज हरिबोधिनी एकादशी अर्थात् तुलसीको विवाह गर्ने दिन । धर्मशास्त्रमा उल्लेख भएअनुसार आषाढ शुक्ल एकादशीदेखि चार महिनासम्म क्षीरसागरमा शेषनागरुपी श्ययामा शयन गरेर भगवान् श्रीहरि जागा भएको दिन ।  यस दिनलाई हिन्दू धर्मावलम्बीहरूले भगवान् हरि (विष्णु)को विवाह लक्ष्मी मा...

त्यसो त धेरैलाई लाग्न सक्छ, बुद्धिज्म धर्म शास्त्र हो राजनीति शास्त्र होइन | फेरि पनि बौध वाङ्मयमा राजनीति शास्त्रमा सरोकार राख्ने प्रसंग यत्र तत्र अभिलेखन भएको पाइन्छ | यस्ता प्रसंगले बुद्धिज्मको, व्यापक आयामलाई मात्रै सतहमा ल्याउदैनन्, पूर्वेली, एशियायी शासन पद्धति स्वेच्छाचारी(d...

यसपालि ०७६ कात्तिक महिनाको शुक्लपक्षको १६ गते शनिबारको दिन छठ पर्व पर्न गएको छ । हाम्रो सनातन परम्पराअनुसार सो षष्ठी तिथिमा सम्पन्न गरिने चार दिने महा अनुष्ठानलाई ‘छठपर्व’ भनेर पुकारिन्छ । यमपञ्चक सकिएलगत्तै आउने चौथीमा नुहाईधुवाई गरेर त्यो दिन हवि...

बीबीसी/राहुल वर्मा सन् १९८० को बीचको समयमा म मेरो ठूलो परिवारका अन्य सदस्यलाई भेट्न नयाँ दिल्लीमा आउने–जाने गर्थेँ । किशोरकालमा हिँडिरहेको मेरो लागि दिल्ली एक अलग संसार थियो ।  तर बसाईमा लण्डनमा मैले पढ्ने गरेको ब्याट्म्यानका कमिक्स छुट्थे र त्यसको सा...

  विज्ञानको आँखामा काग एउटा सामान्य जीव हो, यस संसारमा रहेका वीसौं लाख प्राणीका प्रजातिहरुमध्येका एउटा जीव । तर आस्था र विश्वासको आँखाले हेर्दा काग त्योभन्दा पनि परको विशिष्ट जीव हो । हिन्दू धर्मको हिसाबले भन्दा काग मृत्युका देउता यमराजको दूत हो । यो मानिस र ...

  एम. व्ही. नादकर्णी ‘अद्रोहश्चाप्यलोभश्च तपो भूतदया दमः व्रह्मचर्यं स्तथा सत्यम् अनुक्रोशः क्षमा धृतिः सनातनस्य धर्मस्य मूलमेतदुदाहृतम् ।’ —(व्रह्माण्डपुराण (।। ३३,३७– ३८) यसरी सनातन धर्मको सन्दर्भ रामायण, महाभारत र विभिन्न पुराण...

बर्खाभरी दशैँका लागि भनेर नकाटी नकाटी घाँस साँचेर राख्नु, गाउँभरिका लाठेहरु मिलेर त......ल खोलादेखी गाउँको सिरानसम्मको मुलबाटो चिरिच्याट्टै पारेर सफा गर्नु, अनि ब्यक्तिगत रुपमा मुलबाटोबाट सबैले आ-आफ्नो आँगनैसम्म बाटो र वरपर सफा गर्नु, घर आँगन लिपपोत गरि सिंगारेर ...

सप्तमी अर्थात् फूलपातीका दिन पूजा गरिने शक्तिस्वरूपा भगवतीलाई कालरात्री भनिन्छ। कालो घना वर्णकी, गधा वाहन भएकी, तीन आँखा भएकी, चार हात भएकी, उक्त हातहरूमा क्रमशः तरबार, मसाल, वरमुद्रा र अभयमुद्रा लिएकी देवी कालरात्री  हुन्। उनको कपाल झाँक्रो फिजाए जस्तो देखिन्छ । ...

  हिन्दु नेपालीहरुको महान चाँड बडा दशैँको आज छैटौं दिन । आजको दिनमा कात्यायिनी भगवतीको पुजा तथा अर्चना गरिन्छ । नवरात्रीको छैटौं दिन आज अष्टमातृका भगवतीको छैठौं शक्तिका रुपमा कात्यायिनी भगवतीको पुजाअर्चना गर्ने परम्परा रहेको छ । आजको दिनमा कात्यायिनी भगवती...

पहाडमा बसेर संसारमा रहेका जीवहरुमा नवचेतना प्रदान गर्ने देवीको रुपमा स्कंदमातालाई आष्विन शुक्ल पञ्चमी अर्थात आजकै दिन पूजा तथा आराधना गरिन्छ । कमलको फूल आसन भएकी, सेतो वर्ण, स्कन्दकुमारकी आमा भएकीले उनलाई स्कन्दमाता भनिएको हो । यी देवीको काखमा सुपुत्र स्कन्दकुमार आनन्द...

आश्विन शुक्ल चतुर्थी तिथि अर्थात आजकै दिन शक्तिपीठ, देवीमन्दिर तथा घरघरका पूजाकोठाहरुमा देवीभवानी कुष्माण्डा माताको पूजा आराधना गरिन्छ । । सम्पूर्ण ब्रह्माण्डमा व्याप्त सबै जीवित तथा निर्जीव तत्व यिनै देवीकै कृपाले उत्पन्न भएको हो  भन्ने पौराणिक मान्यता रहेको छ । कु...

नवरात्रको तेस्रो दिन चन्द्रघण्टा देवीको भक्ति भावमा साथ पूजा तथा आराधना गरिन्छ  । चन्द्रघण्टाको आराधना गर्नाले सबै प्रकारको दुःख, कष्ट नास हुने र सबै प्रकारको बाधा हट्ने धार्मिक तथा शास्त्रीय मान्यता रहेको छ । नित्य पूजा अर्चनाका क्रममा मणिपुर चक्रमा यिनलाई ध्यान गरिन्छ ।...